LOTTE’S BLIKVANGER #116

LOTTE’S BLIKVANGER #116

Week 37

September 2014

Dit is de honderd en zestiende column van Lotte’s blikvanger.

Een wekelijkse beschouwing over een (kunst)werk dat mijn blik ving.

DAI HANZHI

We beklimmen de trap naar de volgende verdieping. Ik ben in Rotterdam en na een snelle rondleiding door de tentoonstelling 'The value of nothing' in TENT staan we nu bij Witte de With Contemporary Art Centre. 'Dai Hanzhi 5000 artists.'

Ik ben met een groep internationale studenten en daarom krijgen we een rondleiding van Joeri Meessen.

Dai Hanzhi is de Chinese bijnaam voor Hans van Dijk. Een relatief onbekende Nederlander die in de jaren '80 en '90 een belangrijke rol speelde in de ontwikkeling van de hedendaagse kunst in China. 

In 1991 kocht Hans een computer, dat was nog een zeldzaam ding in die tijd. Hij begon met het aanleggen van een archief van Chinese kunstenaars geboren tussen 1880 en 1980. Zijn uiteindelijk doel was om zijn database om te zetten in een gedrukt lexicon. In 2000 bereikte hij de 5000 kunstenaars. Zorgvuldig bleef hij de informatie bijwerken. In 2002 was hij begonnen met de vormgeving, de titelpagina en ook het lettertype had hij al geselecteerd. Hij was net begonnen aan zijn introductie. De laatste digitale invoer dateert van 1 april 2002, slechts achttien dagen voordat hij stierf.

Waarom nu een tentoonstelling over de man?

Omdat hij het verdient meer bekendheid hij te krijgen in Nederland. Hij is van onschatbare waarde geweest voor de ontwikkeling van de Chinese hedendaagse kunst. In China is hij een beroemd man. Hij wordt naar Dai Hanzhi ook Grote Hans genoemd. De hier meer bekende curator Hans-Ulrich Obrist heeft de bijnaam Kleine Hans.

De eerste verdieping toont onder andere foto's van Hans in Nederland in de jaren '70. Typische beelden. Hans studeerde aan de Design Academie in Eindhoven en besloot meubilair te ontwerpen die een kruisingen werden tussen Rietveld en Ming. Hij vond een herdruk van een boek uit de twintigste eeuw over Ming meubilair van de missionaris Gustav Ecke. Het boek was alleen wel in het Chinees. Toen ze hem niet wilde helpen het te vertalen besloot hij zelf Chinees te gaan studeren. Zo begon zijn rijke carrière. 

Op de tweede verdieping is een selectie te zien van werk van Chinese kunstenaars waar van Dijk een tentoonstelling mee cureerde; 'China's New Art: Post-89' in Hongkong en in 1993 opende in Berlijn de eerste tentoonstelling over hedendaagse Chinese kunst; 'China Avant-Garde'. Deze tentoonstelling reisde daarna nog heel Europa door, onder andere naar De Kunsthal in Rotterdam.

Het meest indrukwekkende werk is hier te zien. Als je de ruimte instapt die met zwarte gordijnen is afgeschermd, kom je terecht in een video installatie van de Chinese kunstenaar:

Zhang Peili ( Hangzhou, 1957)   

Vijf beelden zijn er naast elkaar gebeamd. Ze tonen allemaal vanuit een ander perspectief een kijkje in een bourgondische huiskamer. Een doorsnee huiskamer. Een ruime hoekbank, een aquarium met goudvissen. De tuindeuren staan open. Er hangt een kroonluchter; zijn licht flikkert. Langzaam begint het steeds harder te waaien....

In de hoek van deze tentoonstellingsruimte staat een ouderwetse televisie. Erop is een videowerk te zien. Je kijkt naar twee handen die een spiegel die in kleine stukjes is gevallen, probeert weer in elkaar te lijmen. Het is het eerste videowerk van dezelfde kunstenaar en het wordt het eerste video-kunstwerk uit China genoemd. Hij maakte het in 1988.

Het werk van de huiskamer; 'A Gust of Wind' is een recent werk van dezelfde kunstenaar. Langzaam zwelt de storm aan. Spullen beginnen om te vallen. De staande lamp ontploft met een hoop vuurwerk. De zandstorm rukt op een gegeven moment het plafon van de kamer, Dan pas zie je dat het decor is. Onmiddellijk plaatst dit feit je in de positie van de toeschouwer. Eerst had je nog het gevoel in de huiskamer aanwezig te zijn, nu kijk je er op. Zoals ook alle vijf de projecties een verschillende perspectief laten zien.

Waarom nu deze tentoonstelling?

Dit laatste werk; 'A Gust of Wind' toont de onheil van iets dat buiten onze macht ligt. Van iets dat we niet kunnen controleren. Een natuurkracht, of in ieder geval een macht groter dan onszelf, groter dan onze eigen huiskamer. Er is een zekere parallel te trekken met de ontwikkelingen in de jaren '80 en '90 in China.
Het werk toont de tegenwoordige wijdverspreide angst voor de nieuwe rijken in China. Maar het is ook een onheilspellend werk, omdat het uit 2008 stamt... vlak voor de start van de wereldwijde financiële crisis.

-Lotte van Geijn