 |
LOTTE’S BLIKVANGER #105
Week 26
Juni 2014
Dit is de honderd en vijfde column van Lotte’s blikvanger.
Een wekelijkse beschouwing over een kunstwerk dat mijn blik
ving.
 |
Het beeld is zwart. Alleen de witte letters van de Engelse ondertiteling verraadt dat ik naar een filmwerk zit te kijken. Ik hoor een conversatie tussen
twee vrouwen. In het Noors. De klanken zijn mooi, zangerig, maar totaal onverstaanbaar.
De witte ondertiteling wordt daardoor erg belangrijk. Mijn ogen proberen zo
snel mogelijk de Engelse tekst te volgen en te begrijpen. In mijn hoofd vind tegelijkertijd een vertalingsproces naar het Nederlands plaats terwijl ik luister naar het
Noors en het Engels lees. Heel af en toe komt er een Noors woord langs dat me
doet denken aan het Nederlandse woord.
Dan wordt de conversatie vergezeld door fotostills. Ik zie
een ruimte met archieflades. Er is een lade open geschoven. Een hand houdt een
tekening voor de camera. Het is een abstracte tekening met zwarte en blauwe
rechthoeken. In het midden een geel rechthoek.
 |
Ik ben een uurtje geleden een klein theatertje in Utrecht
binnengelopen via een rode loper. Het zaaltje zat nog niet vol toen ik plaats
nam. Gelukkig herkende ik iemand en kon ik naast hem gaan zitten. Ondertussen
ben in op driekwart van de lezing van de Noorse kunstenares Ane Hjort Guttu.
Dit is de tweede film die ze laat zien.
De eerste film HOW TO BECOME A NON-ARTIST heb ik in 2012 gezien
in de groepstentoonstelling in de Appel in Amsterdam. Ik was onder de indruk van het werk en vond het erg inspirerend. In dit werk zien we haar vier jarige zoontje die allerlei 'vorm onderzoek' doet. Hij
speelt. Maar Ane zet de handelingen in de context van de kunst. Het werk bevraagd
wat kunst en wat non-kunst is.
 |
Ook deze tweede vertoonde film: UTEN TITTEL (BYEN OM NATTA)
/ UNTITLED (THE CITY AT NIGHT) 2013 maakt ze gebruik van filmstills waar ze een
begeleidend onderzoekend verhaal onder vertelt.
Tussen haar twee films door vertelt ze over haar proces.
Volgens haar is artistic research hetzelfde als artistic process. Wat is artistic research eigenlijk? Het lijkt de hoofdvraag van de lezing van de MaHKU
voorafgaande aan de opening van hun expositie: 'Today, too, I experienced
something I hope to understand in a few days....'
Want iedere kunstenaar doet onderzoek tijdens het maken van
zijn werk. Zijn associaties en interesses leiden hem vanzelf tot het
onderzoeken van nieuwe werelden om deze vervolgens weer te gebruiken en om te
zetten in hun eigen proces. Het artistieke onderzoek is wellicht niet te
scheiden van het artistieke proces.
Ergens lijkt het te zijn misgegaan en voelt het alsof de
kunstenaar zich moet verantwoorden door middel van extern artistic research,
terwijl dit vaak indruist tegen de manier waarop kunstenaars zelf prettig
vinden om te werken. Het gaat hand in hand, het is maken en onderzoeken en
onderzoeken en maken als in eindeloos proces.
Om uit leggen wat ze bedoeld met art en non-art geeft ze een
voorbeeld van een Noorse architect die een hele grote speelplaats ontwierp
midden in een gebouw. Voor iedereen die erin speelde was het wat ze deden. Voor
iedereen die er naar keek was het een spel.
Als kunstenaar is de scheidslijn tussen leven en kunst niet
te maken. Hier geldt hetzelfde; wat je doet in het leven is wat je doet. Zoals voor de mensen die zich in de speeltuin bevinden het geen spel is, maar gewoon is wat ze doen. Maar voor iedereen die naar de speeltuin kijkt het een spel is. Zo is voor iedereen die geen kunst maakt kunst, maar niet voor de kunstenaar zelf.
'Als je als kunstenaar wat je doet gaat ervaren als het
maken van kunst, dan heb je een probleem', zegt Ane.
De film toont meer foto's van tekeningen uit het archief.
Langzaam wordt het duidelijk wat er hier aan de hand is. De interviewster is
Ane zelf, ze bevraagt een vrouw die heeft besloten anoniem te blijven. De vrouw vertelt dat ze als twintig jaar aan dit project werkt. Ze deed de kunstacademie en ging daarna
werken in een galerie. Ook besloot ze daarnaast dakloze en verslaafde mensen te
gaan helpen. Toen op een dag een van de dakloze de galerie bezocht en er uit
werd gezet, besloot ze te stoppen bij de galerie en nooit haar werk te tonen
als kunstobject in een kunstinstelling.
Twintig jaar maakt ze al 'snachts wandelingen waarin ze
allerlei dingen meemaakt en mensen ontmoet. Deze ervaringen zet ze om in abstracte
tekeningen, duizenden. Nooit zal ze ze tonen aan de wereld.
 |
Ane vraag haar waarom ze dan toch heeft ingestemd om deze
film te maken. Ze zegt dat haar werk beschermt wordt door de film: hetgeen een
werk van Ane is.
Daarna zie ik beelden van lege straten van de stad Oslo met
heftige filmmuziek eronder. Er zit een soort vertraging in, ik zie de
aanleidingen voor de abstracte tekeningen in een zebrapad, het gele lichtval
van een lantarenpaal of de zwarte rug van een persoon die uit een auto stapt.
 |
Is het kunst als het nooit wordt getoond in de wereld? In de
kunstwereld? Bestaat het dan?
Ik heb zelf ook ooit die vraag gesteld. Of beter; ik ervoer
het dat als ik een kunstwerk maakte en niemand anders het had gezien of ooit zou zien, het
niet bestond. Het klinkt wellicht vreemd maar het was een openbaring voor me
toen iemand me liet inzien dat dit niet waar is. Ik heb het zelf gezien dus het
bestaat. Hetgeen een enorme opluchting en vrijheid in mij en in mijn
(werkende)leven creëerde.
Naderhand mochten we vragen stellen aan Ane Hjort Guttu.
Bestaat deze vrouw? Of heb je haar
bedacht, Ane? Is ze fictief?
Ze zucht en zei dat het niet de eerste keer is dat die vraag aan haar gesteld wordt. Ze heeft besloten er geen antwoord op te geven. 'Je zult het nooit weten', zegt ze
met een gek lachje.
Fictie - werkelijkheid, documentair
of verzonnen. Kunst & non-kunst.
Ik vraag me af hoe belangrijk het voor haar is dat haar
films getoond worden in kunstinstituties zoals galeries en musea, en of ze haar
werk ook op andere plekken laat zien. Ik had het haar graag gevraagd.
Doen wat je doet: maken, onderzoeken, associëren en
samenbrengen.
'Er zijn nooit genoeg kunstenaars.' Zo begon en eindigde Ane
haar presentatie.
Maar wanneer ben je dan kunstenaar?
-Lotte van Geijn
De films zijn online niet niet vinden, wel staat er op e-Flux het gehele verhaal met foto's van 'How to become a non artist' en meer informatie over Ane Hjort Guttu op haar website.
De tentoonstelling van MaHKU is nog te bezoeken tot 5 juli in Utrecht Minreborederstraat 16.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten