_______Lotte van Geijn_______: LOTTE’S BLIKVANGER #103

LOTTE’S BLIKVANGER #103

Week 24

Juni 2014

Dit is de honderd en derde column van Lotte’s blikvanger.

Een wekelijkse beschouwing over een kunstwerk dat mijn blik ving.

-Filmstill 'Shirley -Visions of Reality' actrice Stephanie Cumming speelt 'Shirley' film by Gustav Deutsch 2013

-Painting 'A woman in the Sun' Edward Hopper 1961

Wie kent zijn schilderijen niet? De beroemde verstilde scènes geschilderd door Edward Hopper. Samen en toch alleen. In veel van zijn schilderijen heerst een psychische spanning. De isolatie van het individu. In zijn werk is er vaak een vrouw voor of achter een raam te zien, daarbuiten is de wereld, maar zijn lijkt er hier geen deel van uit te maken. Of een huis in een landschap, maar er is nooit een pad naar de voordeur; nooit de verbindingen tuisen de buiten en binnenwereld.

Maar ik sta niet in een museum om Hopper zijn schilderijen te bewonderen. Ik koop een kaartje voor een film in de bioscoop EYE in Amsterdam Noord. De architect, filmmaker en kunstenaar Gustav Deutsch heeft dertien van Hopper zijn bekendste schilderijen gekozen en laat deze tot leven komen in zijn 90 minuten durende film.

In chronologische volgorde van de jaren '30 tot de jaren '60 wekt hij de schilderijen tot leven en neemt je als kijker mee op een geschiedenisles van dertig jaar Amerikaanse geschiedenis. Van de jaren van de grote depressie naar de Tweede Wereldoorlog tot het McCarth -tijdperk en de rassenconflicten naar Kennedy en de burgerrechtenbeweging.

De mooie vrouw die in Hopper zijn schilderijen steeds als een rode draad verbindt vertaald Gustav Deutsch tot Shirley. Een politiek geëngageerde Amerikaanse actrice en haar man; een fotojournalist.

Een beroemd schilderij van Hopper is 'New York Movie'. Het is duidelijk dat hij geïnspireerd werd door de film noir. En met zijn werk inspireerde hij weer grote filmmakers als Jim Jarmusch en Alfred Hitchcock. En deze wisselwerking van kunst en film die elkaar inspireren komt heel mooi samen in deze film van Gustav Deutsch.

'New York Movie'
Edward Hopper
1939

filmstill uit 'Shirley - Vision of Reality'
2013
&
painting 'New York Movie'
Edward Hopper
1939

Stephanie Cumming speelt de rol van Shirley voortreffelijk. Haar gelijkenis met de vrouw op Hoppers doeken is opvallend. Ik vind de schilderijen van Hopper nooit echt erotisch worden. Zelfs niet in het werk; 'Excursion into philosophy', maar in de film is het een opwindende scene, vooral door zijn spannende trage tempo.

'Excursion into philosophy'
Edward Hopper
1959

In het decor van het doek 'Western Motel' speelt ze dat haar man haar voor het eerst heeft gevraagd voor hem te poseren. Doormiddel van het geluid van het klikken van de camera is hij aanwezig. Haar blik is intens, ondeugend. Ik vind het echt knap gespeeld.

filmstill uit 'Shirley Vision of Reality'
Stephanie Cumming
2013

'Western Motel'
Edward Hopper
1957

Opvallend is de rol van het geluid. Doormiddel van omgevingsgeluid komen de kamers echt tot leven. Parijsstraat rumoer, een blaffende hond, het geluid van de radio of van de film die draait. Via de stem van Shirley, als een voice-over hoor je haar gedachtes. Het zuigt je mee in haar zijn.

filmstill uit 'Shirley Vision of Reality'
2013
&
painting 'Hotel Room'
Edward Hopper
1931

Het is een uitzonderlijke film die vooral met je zintuigen speelt. 'Visions of Reality'; visies op de werkelijkheid.

De filmmaker heeft ervoor gekozen de uitzichten naar buiten of naar een andere ruimte of zwart te laten als de nacht, of te schilderen. Waar de rest van de ruimte is nagebouwd. Misschien om ook zo weer de isolatie van het individu te benadrukken.

Hij speelt met licht en schaduw om de trein in het doek 'Chair Car' in beweging te laten komen.

'Chair Car'
Edward Hopper
1965

Hopper was duidelijk geïnspireerd door de film noir. En als je naar zijn werk kijkt neem je zijn perspectieven en lichtgebruik als voor waarheid aan, maar als je echter beter kijkt besef je dat het licht vanaf verschilde kanten heeft moeten komen en dat het perspectief vaak niet klopt met de werkelijkheid. Het is dan ook niet zonder rede dat Gustave Deutsch elk detail in zijn film heeft doordacht en het is dan ook niet voor niets dat in de de scene naar het schilderij 'Excursion into philosophy', hij haar eerst laat lezen uit Plato's boek 'Republic' dat naast haar ligt.
Op het moment dat ze haar man hoort aankomen legt ze het boek snel weg en draait ze zich op haar zij. Ze leest in het boek de anekdote 'Allegory of the Cave' over gevangenen die alleen de schaduwen van de werkelijkheid op de muur ooit gezien hebben. Dit is hun werkelijkheid en als ze de werkelijke wereld zien is het lastig voor ze het echt te zien. De zon is de uiteindelijke bron achter alles.

filmstill uit 'Shirley - Vision of Reality' 2013 naar het schilderij 'Excursion into philosophy' Edward Hopper 1959

De werking van het licht en de lichtval in Hoppers schilderijen heeft Gustav Deutsch mooi gebruikt als inspiratie voor de film. Hij heeft met zijn levenspartner en schilder Hanna Schimek nauw samen gewerkt. De film is een prachtige dialoog between painting and cinema.