LOTTE’S BLIKVANGER #89

LOTTE’S BLIKVANGER #89

Week 10

Jeff Wall
A view from an apartment, 2004-2005
detail

Maart 2014

Dit is de negenentachtigste column van Lotte’s blikvanger.

Een wekelijkse beschouwing over een (kunst)werk dat mijn blik ving.

      NAAR BINNEN 

EN NAAR BUITEN

Jeff Wall

Tableaux Pictures Photographs

1996-2013

Stedelijk Museum Amsterdam

Jeff Wall, zijn naam zegt het al. Walls. Alsof je tegen muren aan loopt. Het werk lijkt simpel en begrijpelijk en door zijn levensgrote formaat van 1 op 1 toegankelijk. Maar steeds als je lijkt binnen te stappen in de ruimtes, de kamers, in de uitzichten de langschappen, dreunt het werk je naar buiten. Terug naar je toeschouwers-positie in plaats van deelnemer.

 Jeff Wall groeide op in Vancouver en studeerde aan de University of British Colombia en aan het Courtauld Institute of Art in London.

Sinds de late jaren ’70 wordt hij beschouwd al een van de meest toonaangevende fotografen. Na solotentoonstellingen in het Museum of Modern Art in New York en het Tate Modern in London is er nu een grote overzichtstentoonstelling in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Bijna veertig werken uit de periode 1996 tot recent werk uit 2013 hangt associatief door elkaar. Het is prettig dat er niet is gekozen voor een chronologische opstelling. Zijn levensgrote zwart-wit foto’s worden afgewisseld met zijn lichtbak werken.

  

Jeff Wall
A view from an apartment, 2004-2005

Het is voor mij niet navoelbaar dat deze presentatievorm, foto’s op lichtbakken, ooit een revolutionaire was.

Wall was eind jaren ’70 de eerste die zijn foto’s als ingelijste dia’s die aan de achterkant worden aangelicht door tl-buizen, op lichtbakken, presenteerde. Deze vorm was afkomstig uit de reclamewereld, en doordat hij het inzette in combinatie met kleur en het levensgrote formaat, brak hij met de traditionele manier van het presenteren van fotografie. Zoals wel vaker in de kunst is dit nu een z’n vanzelfsprekende presentievorm dat ik daar niet meer van onder de indruk ben.

Het fascinerende aan zijn foto’s is het gevoel van onbehagen dat het je geeft. Doordat de afbeeldingen documentair lijken, alsof het directe spontane snapshots uit de werkelijkheid zijn, maar dat toch niet blijken te zijn. Wall reconstrueert zorgvuldig als een filmmaker momenten die hij heeft gezien of meegemaakt doormiddel van decor, props, licht en acteurs. De combinatie van extreem realisme en de soms complexe kunstgrepen creëren het spanningsveld dat het werk van Wall zo typerend maakt. 

Is het de mens die zijn omgeving beïnvloed of is het de omgeving die de mens beïnvloed? Het lijkt een steeds terug kerende vraag die hij onderzoekt.

Tableaux Pictures Photographs

Wall gaf zelf deze titel aan de tentoonstelling. Hij vangt goed de gelaagdheid van de werken. Hij zegt er zelf over: ‘ ‘Tableau’ verwijst naar het vrijstaande, autonome object waar we van een afstand naar kijken, vaak als het voor ons aan de muur hangt. ‘Afbeelding’ verbindt dat nogal speciale en geïsoleerde beeld met het hele scala aan beeldproductie vinnen een cultuur. Een ‘foto’ identificeer het in technische zin en als medium, in onderscheid met andere manieren om tableaus of afbeeldingen te maken.’

Wall is de kunstenaar die de fotografie als artistiek medium definitief op de kaart heeft gezet, op geheel eigen wijze. De thema’s in zijn werk; de relatie tussen mannen en vrouwen, de grenzen tussen stad en natuur en culturele miscommunicatie zijn schijnbaar alledaags, maar tegelijkertijd ontzettend spannend door hun onderliggendes spanningveld.

Jeff Wall
A view from an apartment, 2004-2005,
detail

Jeff Wall
A view from an apartment,
 2004-2005
detail

Jeff Wall
A view from an apartment,
2004-2005
detail

Het werk; A view from an apartement, 2004-2005 toont een oogwaarschijnlijk doodnormale woonkamer. Er staat een wasmand, een televisie, er staan bloemen op tafel en het is een beetje een troep. Een vrouw leest een magazine op de bank; ze draagt geen schoenen, een andere vrouw loopt net richting de camera met een doekje in haar hand, haar blik gericht op de inhoud van de wasmand, ze is op grijze sokken. Het uitzicht is een haven. Een schijnbaar dagelijks tafereel van een misschien zaterdagmiddag. A view from an apartment. Een blik uit een appartment. De titel is verwarrend. Gaat het hier over een blik uit een appartement, dan zou ik eerder een afbeelding van alleen het uitzicht van de haven hebben verwacht. Waar is deze foto gemaakt? Zou dit wel het echte uitzicht zijn geweest? Hoeveel heeft Wall geënsceneerd? Ieder tijdschrift? Zelfs de blauwe fles water naast de bank? En de afstandsbediening op de strijkplank. De stapel gele doekjes met stippen, hetzelfde als het tafelkleed...

 En de twee vrouwen; wat is hun onderlinge relatie?

En langzaam wordt het op heet eerste gezicht duidelijke, bijna saaie simpele foto van een huiskamer met twee mensen, steeds surreële en spannender en raadselachtiger.

Door de titel krijgt het uitzicht, dat de haven van Vancouver waar Wall is opgegroeit blijkt te zijn, even veel aandacht als het uitzicht op de binnenwereld van het appartement. Het werk laat eigenlijk twee werelden, de binnen en de buitenwereld als gelijke in een beeld zien.

Ik ga nog een keer naar het Stedelijk Museum Amsterdam om nogmaals te gaan kijken; naar binnen EN naar buiten. 

Dat kan namelijk nog tot 3 Augustus 2014.

-Lotte van Geijn