LOTTE’S BLIKVANGER #85

LOTTE’S BLIKVANGER #85

detail of the work
Five Fives (to Donald Judd), 1965 
Joseph Kosuth

Week 6

Januari 2014

Dit is de vijfentachtigste column van Lotte’s blikvanger.

Een wekelijkse beschouwing over een (kunst)werk dat mijn blik ving.

 ALLES BLIJFT OPPERVLAKTE EN STOOT IEDERE MENSELIJKE EMOTIE AF

Er is een gedeelte zwart en er is een gedeelte wit. Als het Yin en Yang-teken is de expositieruimte in twee gedeeltes verdeeld.

Marcel Wanders, een designer, Nederlands grootste exportproduct. Nederlands design is jaarlijks verantwoordelijk voor 4 miljard euro aan inkomsten.

Groots en glimmend en afstandelijk staren de objecten me aan. De perfect gladde oppervlaktes en kristallen blinken me tegemoet. In het midden een mega groot wit hoofd met tulpenvormen als kapsel; geisha-achting wit gezicht en de gigantische ogen staren me wezenloos aan.

In een naast gelegen ruimte staan zwarte design banken voor een filmprojectie op de muur. Samenwerkingsprojecten van Wanders worden vertoond. De bezoekers zitten onderuitgezakt op de banken en staren naar de beelden.

        

Er is sferische muziek in de tentoonstelling die kant nog wal raakt. Langzaam verlies ik iedere zinvolle gedachte die bij me op komt. Op de muur staan quotes van Wanders in lucida handwriting-lettertype met de Nederlandse vertaling eronder. De quasi-intellectuele uitspraken doen me vreemd en oninteressant aan.

Ik kijk naar een wit bad op een soort mini-eiland met ernaast een artificieel witte boom. Een vrouw glijdt even met haar hand over de rand van het bad, ze lijkt rechtstreeks uit het Gooi hierheen te zijn getransporteerd. Zoals de meeste bezoeker overigens. Rijke plofferige zestigers met ronde brilletjes en vergaande oude vrouwen. Ze lijken zich gemakkelijk door de tentoonstelling te begeven. Een gevoel van holheid begint langzaam beslag op me te nemen.

Marcel Wanders
Tattoo
2013

Marcel Wanders
Tattoo
2013

Een rij van handen met onderarm van porselein trekt even mijn aandacht. Ze zijn beschilderd met delftsblauw, als een sleeve-tattoo. Een hele serie van ontwerpen voor pianiste Iris Hond. De handen strekken zich uit naar het luchtledige. De perfectie van het materiaal, geen enkel krasje, geen enkel handschrift, nergens vind ik een persoonlijke ingang. Alles blijft oppervlakte en stoot iedere menselijke emotie af. Hol en inhoudsloos. Langzaam voel ik me steeds meer veranderen in een porseleinen pop. Is dit de design waarmee wij ons omgeven? 

Pinned Up heet de overzichtstentoonstelling. Bij de ingang hangt aan de wand een foto van Wanders zelf; hangend alsof hij als een vlinder is opgezet met een rode spelt door zijn lijf. Het is een mooie metafoor voor zijn design; doods, zielloos. Emotieloos. Saai door zijn perfectie.

Als in een hypnose blijf ik maar rond lopen van het witte gedeelte terug naar de zwarte ruimte, tot ik mezelf besluit er uit te trekken voordat ik langzaam zelf verander in een porseleinen pop of een opgezet dier. Of in een houding verstar zodat mijn handen voor eeuwig naar de hemel zullen reiken om gered te worden uit deze artificiële vernepte wereld.

 

Willem de Kooning
North Atlantic Light 
1977

Ik besluit mijn ziel op te laden door een bezoekje te brengen aan het oude gedeelte van het Stedelijk Museum Amsterdam. Opgelucht haal ik adem en begroet de oude bekenden als De Kooning, Rothko, Liechtenstein en Kosuth.

In een klein kabinet kom ik grappig genoeg een serie zwart-wit foto’s tegen van de fotograaf Allan Sekula. Toen in twee jaar geleden in Barcelona het fotomuseum bezocht aan de Rambla was daar dit werk te zien. Een kaart ervan hangt sinds dien permanent en prominent boven mijn tafel. Het werk is uit de jaren’70 toen de fotograaf de sociale, economische en politieke structuren onderzocht met zijn fotografie. Voor dit dit werk, Untitled Slide Sequence fotografeerde hij arbeiders van het vliegveld in San Diego.

Allan Sekula
Untitled Slide Sequence 
1972

De menselijkheid is in ieder werk op een andere manier terug te vinden. Ik relateer me aan verschillende emoties die de kunstwerken met zich mee brengen en voel me een rijker mens.

Langzaam voel ik mijn lichaam weer en kan ik mijn hoofd, mijn gedachtes loslaten. Ik voel en de emoties weer stromen.

Om even terug te komen op het concept van Yin en Yang, het zwart en wit, jij en ik, de ratio en het gevoel. De lijn ertussen is altijd vloeibaar en in beweging. Het probleem met het gebruik van dit concept in de expositie van Wanders is dat het niet uit maakt of je in het zwarte of witte gedeelte loopt, er is geen inhoudelijk verschil, geen contrast. Hierdoor is het vlak en verwarrend.
Ook nieuw en oud zijn een invulling en zo vind ik dus gelukkig in het oude gedeelte van het Stedelijke Museum Amsterdam het contrast van wat zich in de nieuwbouw afspeelt. Voor mij staat de Wanders tentoonstelling voor de ratio. De ratio die zo ontzettend belangrijk is gemaakt voor ons moderne mens. De balans is een beetje naar de ratio doorgeschoten, denk ik.
Gisteren avond kreeg ik deze quote van Einstein als antwoord op een conversatie die ik had over de relatie tussen het gevoel/de intuïtie en de ratio:

“The intuitive mind is a sacred gift and the rational mind is a faithful servant. We have created a society that honors the servant and has forgotten the gift.”- Albert Einstein

-Lotte van Geijn