LOTTE’S BLIKVANGER #94

LOTTE’S BLIKVANGER #94

Egmond
opzoek naar het Puttertje
foto Iphone door verrekijker
april 2014
Lotte van Geijn

Week 15
April 2014


Dit is de vierennegentigste column van Lotte’s blikvanger.
Een wekelijkse beschouwing over een (kunst)werk dat mijn blik ving.






HET PUTTERTJE










Ik zit buiten, zonder schoenen, zonder sokken en met zonder jas en zelfs een vest is niet nodig. De warme winter heeft ruimte gemaakt voor een zomerachtige lente. Ik geniet al enkele dagen onwijs van oorverdovende stilte. Er is hier geen stadsrumoer, maar wel een eindeloos samen-gezang van allerlei vogels. In combinatie met de zilte zeelucht, maakt het het kind in me wakker. De mooiste en fijnste herinneringen liggen in de einzeloze zomers van mijn jeugd, waarin het nooit leekt te regen, waarin de dagen en nachten een reeks van geluksmomenten waren. Golven springen, zandkastelen bouwen met waterdammen, ijsjes eten en de klassieke birckenstock sandalen, het moment dat ik weer dichte schoenen aan moest vond ik altijd verschrikkelijk. Losse haren, douchen met de tocht onder de deur door, lekker pasta met erwtjes en blokjes ham, ik word er weemoedig van.

       

Zien is kennen!

Als kind van acht, in groep 4, bij meester Homan, kende ik een heel scala aan vogel en vissen soorten uit mijn hoofd. Het klaslokaal stond vol met opgezette vogels en aan de wanden hingen schoolprenten: van de witte Bosuil tot de Snoek en de Buizerd tot de kleine Voorn.

Ik besef dat het hemelse plekje waar ik ben; in het duingebied aan de bosrand, het hier in de vroegte van de lente wemelt van de vogeltjes. Als snel ontdek ik een prima verrekijker en een vogelboekje: ‘Zien is kennen!’ Met prachtige kleur prentjes van de vogeltjes.

         

De Staartmees

Ik spot het Roodborstje en als een groep Lijsters tegelijkertijd van de boomtoppen opstijgen maakt mijn hart een sprongetje, ik had ze totaal nog niet opgemerkt. Twee grote Buizerds zweven hoog in de lucht, cirkelend opzoek naar veldmuizen. Een klein lichtbruin vogeltje is druk in de weer, opzoek naar bruikbare takjes voor haar nest. Is het de Tjiftaf of de grauwe Fitis? Ik lees in het boekje dat het belangrijkste verschil de kleur van de pootjes is. Donker; het is de Tjiftaf.
Opeens vliegt er een prachtig vogeltje langs en landt precies voor mijn neus op een stuik, wow. De Staartmees, die had ik als kind al graag eens echt gezien! Joepie! En daar in de duinen, twee Kwikstaarten en in het lage struikgewas zie ik een Winterkoninkje, zo klein zo elegant met dat ministaartje verticaal omhoog! Mijn geluk kan niet op. Als ik ook nog een Torenvalk in een dakrand van een grote schuur zie opstijgen ben ik oprecht in de zevende hemel.

                   

Het Puttertje

 Ik zie een klein vogeltje gemakshalve aan voor een Goudvink, maar als ik met de verrekijker hem eindelijk in het vizier heb, nog niet zo makkelijk dat richten, zie ik dat het een ander vogeltje is. Na het raadplegen van het boekje: het Puttertje. Ik pak snel mijn nieuwe Iphone om een fotootje van het vogeltje te maken., maar besef me al gauw dat hij geen zoom-functie heeft. Het stipje op de foto kan net zo goed een besje aan de tak zijn. Ik pak de verrekijker, houd de camera voor de linker zoeker en na enig gehannes lukt het me het vogeltje ingezoomd te fotograferen. Dit is gewoon een telelens besef ik me.

Het Puttertje
foto met Iphone en verrekijker
Lotte van Geijn 

Het Puttertje kennen we van het schilderij: ‘Het puttertje’ van de Nederlandse schilder Carel Fabritius. Het is een met olieverf beschilderd paneel  uit 1654. Het  hangt in het Mauritshuis in Den Haag. Het schilderij is gebruikt als cover voor het boek  ‘Het puttertje’ van de Amerikaanse schrijfster Donna Tartt en speelt ook een grote rol in het boek zelf.

Het Puttertje
Donna Tartt

Ik kijk naar het geschilderde Puttertje uit 1654. Hij ziet er precies hetzelfde uit als het vogeltje dat in net door de zoeker van de verrekijker zag.

Carel Fabritius was een leerling van Rembrandt in 1541. Rond 1550 verhuisde hij naar Delft en maakte zicht los van Rembrandt en ontwikkelde zijn eigen stijl; luchtiger, vloeiender en met helderder kleur gebruik. Later inspireerde hijzelf weer schilders als Vermeer en de Hoogh met zijn schildersperspectief en zijn heldere kleurgebruik waarmee hij zich distantieerde van het donkere palet van Rembrandt. Dit is duidelijk terug te vinden in zijn schilderij van het Puttertje.

Bij nader onderzoek blijkt dat mijn inschatting als Goudvink niet helemaal in de verkeerde hoek zat, de Putter wordt ook wel Distelvink genoemd en is afkomstig uit de familie van der Vinkachtigen. Het vogeltje bevat veel verschillende kleuren: van bruin, agaat, isabel, opaal, pastel, satinet, albino, eumo, witkop, bont, witkeel, wit,  tot geel en zwart. Mooie inspiratie voor een schilderij. Het boekje ‘Zien is kennen!’ omschrijft ook de zang van het vogeltje: ‘Lokroep: ‘di-de-liet’, ook ‘twit’ In het vrolijke tjilpende lied wordt de lokroep als motief gebruikt.’
Ik schiet in de lach en denk aan mijn oude cassettebandjes met vogelgeluiden waar tussen het getjiillp en gewetter een kakmadam-stem de naam van het vogeltje zei. ‘De zanglijster’.
Maar het geluid van het Puttertje heeft ook Vivaldi geïnspireerd bij het schrijven van zijn fluitconcert Opus 10 nr. 3 in D.

De natuur inspireert, en zoals mijn meester Homan altijd zei: ‘De natuur is heel mooi, maar we moeten er vooral ook heel zuinig op zijn.’
En daar sluit ik me bij aan, want het net zo bijzonder het Puttertje in het echt te zien, als het feit dat hij inspiratie is geweest voor schilders, muzikanten en schrijvers!

-Lotte van Geijn